狩野文庫の蘭書（４）

４．クラーメルス『一般外来学術用語通解』第２版

Kramers Jz., Jacob (1802-1869)
Algemeene kunstwoordentolk, bevattende : de vertaling en verklaring van alle vreemde woorden en zegswijzen, die in geschriften van allerlei aard, in de taal der samenleving, in handel, bedrijf enz. voorkomen; (...) Tweede verbeterde en vermeerderde druk. Gouda, G.B. van Goor. 1855.

[V]-X, (4), 1032, 24 pp. 228x140mm.

半皮装丁。皮は赤色。背タイトルなし。幕末に日本で装丁されたらしい。遊び紙に「カラーメル著　辞書一冊」と墨書した貼紙と「狩野博士集書」印がある。巻末の24ページは、本書の版元ファン・ホール書店の売れ筋在庫本リスト（Mei 1857. Alphabetische fondslijst, van eenige der meest gezocht werken van den uitgever G.B. van Goor te Gouda.）。その最終ページに「蕃書調所」印。装丁の際、誤って略標題紙と標題紙よりも前に初版序文が綴じ込まれ、略標題紙に「長崎東衙官許」印、「山本氏蔵書印」（陰刻）がみえる。標題紙には「蕃書調所」印の「蕃」字のみ、および「文久辛酉「ソ」（○の中にソ）印。

これらの印記から、本書は文久２年に蕃書調所の蔵書となり、のち「山本氏」を経て狩野亨吉の所蔵となったことが分かる。同じ「長崎東衙官許」「蕃書調所」「文久辛酉」印と「イ」（○の中にイ）印を持つファン・デル・ビュルフ『理学基礎』P. van der Burg, Eerste grondbeginselen der natuurkunde. 1854.（狩VIII-D-1103）に「山本信実蔵書之印」（円印）があるところから、「山本氏蔵書印」の「山本氏」は神田孝平の教え子で開成所教官となった数学者山本信実（のぶみ、1851-1936）である可能性が高い。

狩野文庫の蘭書中、「山本氏蔵書印」の印を有する蘭書は、本書の他に次の９点がある。

１．Brouwer, D.J., Handleiding tot de theoretische en praktische zeevaartkunde. Deel 1. Nieuwediep, 1864.
２．Dekker, G.J. Dictionnaire raisonné hollandais et français. Deuxième partie. Français-Hollandais. Bruxelles, 1841.
３．Delprat, I.P., Verhandeling over den wederstand van balken en ijzeren staven. Breda, 1852.
４．Kerkwijk, G.A. van, Handleiding tot de versterkingskunst. Breda, 1854.
５．Littrow, J.J. von, Tafereel van het heel-al. ’s Gravenhage, 1848. 4 vols.
６．Swart, J., Handleiding voor de praktische zeevaartkunde. 3de dr. Amsterdam, 1856.
７．Ule, O., De wereld. Utrecht, 1855.
８．Verdam, G.J., Gronden der toegepaste werktuigkunst. Groningen, 1828-1837. 6 vols.
９．Verdam, G.J., Werktuigkunde. Platen. 2 vols.

[狩 I-D-42A]